طرز کار گیربکس اتوماتیک ، جعبه دنده معادل فارسی گیربکس می باشد که یکی از مهم ترین قطعات خودرو به حساب می آید. به طوری که جایگاه آن را از نظر ارزش و مهم بودن می توان با موتور خودرو مقایسه کرد. وظیفه ی اصلی گیربکس خودرو تنظیم سرعت و گشتاور مورد نیاز برای شرایط مختلف رانندگی می باشد.
جعبه دنده خودرو نیروی تولید شده را توسط موتور از خود عبور داده و به چرخ ها منتقل می کند. خودرو هایی که گیربکس اتوماتیک دارند احتیاج به تعویض دنده ندارند. در ادامه با نحوه کار گیربکس اتوماتیک آشنا می شویم.
طرز کار گیربکس اتوماتیک
خودروهایی که گیربکس اتوماتیک دارند به تعویض دنده نیاز ندارند. گیربکس سیاره ای AT، AMT، CVT و گیربکس های دو کلاچه DCT از انواع گیربکس اتوماتیک می باشند.
نحوه کار این نوع گیربکس به این صورت می باشد که از موتور خودرو نیرو دریافت می کند و آن را به صورت دنده یک (افزایش قدرت) و یا دنده 5 (افزایش سرعت) به دیفرانسیل و چرخ ها انتقال می دهد.
گیربکس های اتوماتیک معمولا ظاهر یکسان و مشابهی دارند. مبدل گشتاور (توربین، روغن گیربکس و …)، کامپیوتر مرکزی (ECU)، شیرهای برقی، کلاچ و چرخ دنده از اجزای اصلی گیربکس اتوماتیک هستند.
چه فرآیند هایی در گیربکس اتوماتیک انجام می شود؟
1- نیروی مکانیکی از موتور دریافت می شود و به وسیله ی مبدل گشتاوربه گیربکس منتقل می شود.
برای روشن تر شدن، نحوه ی انتقال نیروی موتور به گیربکس به وسیله مبدل گشتاور، پنکه ای که در سمت چپ قرار دارد به برق وصل می باشد و هوا را به بیرون پرتاب می کند. اما پنکه ای که در سمت راست قرار دارد خاموش است. ولی پرونه های آن تحت تاثیر هوایی که پنکه چپ پرتاب می کند، می چرخند. به این ترتیب فرآیند انتقال گشتاور موتور به گیربکس یعنی موتور ماشین پروانه های مبدل گشتاور را می چرخاند. سپس با به حرکت در آوردن روغن گیربکس پروانه های توربین (پنکه سمت راست) می چرخند. به این صورت محور گیربکس به چرخش در می آید. در حقیقت نحوه عملکرد و طرز کار گشتاور گیربکس مانند پنکه می باشد. اما تفاوت هایی که دارند شامل به جای هوا، روغن گیربکس دمیده می شود و مسیری که روغن گیربکس می چرخد یک چرخه و سیکل بسته است، می باشند.
2- نیرویی که از طرف مبدل گشتاور دریافت می شود و محور ورودی گیربکس را به چرخش در می آورد.
از عواملی که سرعت و جهت چرخش محور خروجی گیربکس را تعیین می کنند می توان به دور موتور، سرعت حرکت ماشین، میزان و کیفیت فشار دادن پدال گاز اشاره کرد. همچنین تعیین وضعیت لیور (دسته دنده گیربکس اتوماتیک) به وسیله راننده یکی دیگر از عواملی می باشد که روی سرعت و جهت چرخش محور خروجی اثر می گذارد.
عوامل مخرب گیربکس اتوماتیک
مانند هر وسیله ی دیگری در صورتی که استفاده شخص صحیح باشد و نکاتی را برای نگهداری صحیح در نظر داشته باشد، می توان عمر گیربکس اتوماتیک را تا دو برابر تضمین نمود. اما عواملی هم وجود دارند که باعث تخریب گیربکس اتوماتیک می شوند. در ادامه با برخی از این عوامل آشنا می شویم.
1- تعویض نکردن حالت گیربکس در هنگام حرکت خودرو
از تعویض کردن حالت گیربکس در زمان حرکت دوری کنید. تعویض حالت های مختلف گیربکس اتوماتیک به صورت مکانیکی می باشد که به کمک تعدادی کلاچ و نوار درون گیربکس قرار دارند، انجام می شود. این موارد حاوی موادی هستند که با به وجود آوردن اصطکاک تعویض دنده را ممکن می کنند.
2- رانندگی نکردن در حالت خلاص و یا N
نتیجه ی خلاص کردن گیربکس اتوماتیک در شیب، کاهش مصرف سوخت نمی باشد. خودروهایی که دنده اتوماتیک دارند درحدی هوشمند هستند که در حالتی مثل سرازیری و شیب به موتور کمتر سوخت رسانی کنند. در نتیجه مصرف سوخت کم می شود. پس در شیب با خودروهای دنده اتوماتیک در حالت خلاص رانندگی نکنید.
3- به سرویس های دوره ای گیربکس اتوماتیک توجه نکردن
4- به هنگام گاز دادن حالت Drive را انتخاب نکنید.
با بهانه شتاب اولیه خودرو بیشتر می شود هنگام گاز دادن حالت Drive را انتخاب نکنید. این که پدال گاز را در موقعیت خلاص نگه دارید. همچنین حالت D را انتخاب کنید. خسارت جبران ناپذیر و زیادی به گیربکس یا جعبه دنده اتوماتیک خودرو خود می زنید.
5- قبل از توقف کامل حالت پارک را درگیر نکنید.
قبل از این که خودرو را کاملا متوقف کنید از حالت P استفاده نکنید. بیشتر ماشین های جدیدی که گیربکس اتوماتیک دارند امکان استفاده از حالت P را به راننده خودرو نمی دهند.
سخن آخر
هر وسیله ای برای عمر طولانی نیاز به مراقبت دارد. از گیربکس اتوماتیک هم باید به خوبی مراقبت نمود و نکات موجود را رعایت کرد. در این مقاله شما را با طرز کار گیربکس اتوماتیک آشنا کردیم.